لکنت یا اختلال روانی گفتار یک اختلال گفتاری است که مشکلات متعدد و قابل توجهی در جریان گفتار طبیعی و روان ایجاد میکند. افرادی که لکنت دارند میدانند چه میخواهند بگویند، اما در بیان آن مشکل دارند. آنها ممکن است یک کلمه، یک هجا یا یک حرف را تکرار کنند، آن را کشیده بگویند یا برای گفتن آن دچار قفل شوند. یا حتی موقع حرف زدن مکث کنند زیرا به یک کلمه یا صدای دشوار رسیدهاند.
لکنت گاهی در روند رشد طبیعی است (ناروانی طبیعی) و بیشتر کودکان از آن گذر میکنند.
با این حال گاهی اوقات لکنت یک بیماری مزمن است که تا بزرگسالی ادامه مییابد. این نوع لکنت میتواند بر اعتماد به نفس و تعامل با افراد دیگر تاثیر بگذارد.
علائم لکنت زبان
علائم و نشانه های لکنت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در شروع یک کلمه، عبارت یا جمله
- طولانی کردن یک کلمه یا صداها در کلمه
- تکرار یک صدا، هجا یا کلمه
- سکوت مختصر برای هجاها یا کلمات خاص، یا مکث در یک کلمه (کلمهی شکسته)
- اضافه کردن کلمات اضافی مثل (آم) در صورت پیش بینی مشکل در انتقال به کلمه
- کشش، سفتی یا حرکت بیش از حد صورت یا قسمت بالایی بدن برای تولید کلمه
- اضطراب برای صحبت کردن
- توانایی محدود برای برقراری ارتباط موثر
مشکلات گفتاری لکنت ممکن است با موارد زیر همراه باشد:
- – پلک زدن
- – لرزش لب یا فک
- – تیکهای صورت
- – تکان دادن سر
- – گره کردن مشت ها
لکنت ممکن است زمانی که فرد هیجان زده، خسته یا تحت استرس است یا زمانی که احساس میکند خودآگاه است، عجله دارد یا تحت فشار است بدتر میشود. موقعیت هایی مثل صحبت کردن در جمع یا صحبت کردن با تلفن میتواند به ویژه برای افرادی که لکنت دارند دشوار باشد.
با این حال، اکثر افرادی که لکنت دارند زمانی که با خودشان صحبت میکنند، زمانی که با شخص دیگری آواز میخوانند میتوانند بدون لکنت باشند.
چه زمانی باید برای درمان اقدام کرد؟
ممکن است کودکان دورهای از گفتار ناروان را داشته باشند و آن را پشت سر بگذارند. با این حال، لکنتی که ادامه دارد برای بهبود گفتار روان نیاز به درمان و مداخله دارد.
هرچه سریعتر به یک گفتاردرمانگر یا آسیب شناس گفتار و زبان مراجعه کنید اگر…
- اگر بیش از 6 ماه است که کودکتان لکنت میکند
- اگر با سایر مشکلات گفتاری یا زبانی همراه است
- اگر با بزرگتر شدن کودک تکرار میشود یا ادامه مییابد
- اگر با انقباض عضلانی یا تقلای آشکار برای صحبت کردن رخ میدهد
- اگر بر توانایی برقراری ارتباط موثر در مدرسه، محل کار یا در تعاملات اجتماعی تاثیر می گذارد
- اگر باعث اضطراب یا مشکلات عاطفی میشود. مثل ترس یا اجتناب از موقعیت هایی که نیاز به صحبت کردن دارند
چرا لکنت میگیریم ؟
ترکیبی از عوامل ممکن است دخیل باشند. علل احتمالی لکنت رشدی عبارتند از؛
- – ناهنجاری در کنترل حرکتی گفتار (برخی شواهد نشان میدهند که ناهنجاری هایی در کنترل حرکتی گفتار، مثل زمانبندی، هماهنگی حسی و حرکتی ممکن است دخیل باشد)
- – ژنتیک (لکنت معمولا در خانواده ها دیده میشود و به نظر میرسد که لکنت میتواند ناشی از ناهنجاریهای ارثی ژنتیکی باشد)
- -لکنت ناشی از علل دیگر (روانی گفتار میتواند به دلایلی غیر از لکنت رشدی مختل شود. سکته مغزی، آسیب مغزی تروماتیک یا سایر اختلالات مغزی میتواند باعث کندی گفتار یا مکث یا تکرار صداها شود که لکنت نوروژنیک محسوب میشود)
روانی گفتار میتواند به خاطر به هم ریختگیهای عاطفی روانی مختل شود. که لکنت روانزاد بوده و مانند لکنت رشدی نیست.
عوامل خطر
احتمال بروز لکنت در پسرها بسیار بیشتر از دخترهاست
عواملی که خطر ابتلا به لکنت را افزایش میدهند عبارتند از:
- تاخیر در رشد: کودکانی که تاخیر در رشد یا سایر مشکلات گفتاری دارند بیشتر ممکن است دچار لکنت شوند.
- داشتن اقوام دارای لکنت
- فشار: استرس در خانواده، انتظارات بالای والدین یا انواع دیگر فشارها
عوارض لکنت
لکنت میتواند منجر به:
- – مشکل در برقراری ارتباط با دیگران
- – مضطرب بودن در مورد صحبت کردن
- – صحبت نکردن یا اجتناب از موقعیت هایی که نیاز به صحبت کردن دارند
- – از دست دادن مشارکت و موفقیت اجتماعی، تحصیلی یا کاری
- – مورد آزار و اذیت قرار گرفتن یا مسخره شدن
- – اعتماد به نفس پایین
دلایل لکنت زبان در کودکان
زمانی که گفتار از جریان طبیعی خود خارج شود و شاهد کشش، تکرار، گیر و قفل در کلمات باشیم گفتار دارای لکنت محسوب میشود. لکنت معمولا بین 2 تا 5 سال دیده میشود. در برخی از کودکان خیلی زود و خود به خودی از بین میرود و در برخی ادامه مییابد.
انواع لکنت زبان
لکنت انواع مختلفی دارد:
- لکنت رشدی:
- شایع ترین نوع لکنت در کودکان است. زمانی شروع میشود که کودک بین 2 تا 5 سال دارد. ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که رشد گفتار دچار نقص است.
- لکنت نوروژنیک:
- پس از سکته، آسیب مغزی یا بیماری نورولوژیک رخ میدهد. زمانی رخ میدهد که ارتباط بین مغز و اعصاب و عضلاتی که در گفتار درگیرند مختل شده باشد.
- لکنت سایکوژنیک:
- خیلی رایج نیست. ممکن است پس از یک آسیب روحی اتفاق بیفتد.
نمیتوان با اطمینان گفت که چرا کودک شروع به لکنت کرده! ولی عوامل رشدی و فاکتورهای محیطی و ژنتیکی در بروز آن نقش دارند. به همین ترتیب عملکرد مناطق گفتاری در مغز نیز موثرند.
رشد گفتار
رشد گفتار فرآیند پیچیده ایست که نیازمند فعالیت نقاط مختلف مغز و ارتباط بین مغز و عضلات درگیر در تنفس و گفتار میباشد. همانند یک سیم کشی بین مغز و عضلات یاد شده. زمانی که تمام بخشهای این سیستم به خوبی عمل کنند کلمات به صورت صحیح ادا میشوند و زمانی که بخشهایی از این سیستم به صورت هماهنگ کار نکند ممکن است لکنت ظاهر شود. لکنت “رشدی” معمولا در سنین 2 تا 5 سالگی اتفاق می افتد. درست زمانی که تواناییهای زبانی کودکان به سرعت در حال گسترش و پیشرفت هستند.
لکنت ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که یک سیستم گفتاری ضعیف در پس آنچه که کودک می خواهد بگوید وجود داشته باشد. یعنی کودک توانمندی زبانی لازم و کافی برای بیان نیت و قصدش را ندارد. در واقع گفتارش از سن تقویمی اش عقب تر بوده و علی رغم میل به انتقال مفهومف فرمت و قالب صحیح برای ارائه ندارد.
- جمله بندی ضعیف است
- خزانه واژگان محدودی دارد
- گرامر دچار نقص است
و فارغ از بحث لکنت (یعنی حتی اگر لکنت هم نداشت این مشکلات زبانی در گفتار دیده میشد و باید برای درمان اقدام میشد) گفتار به لحاظ زبانی پیوستگی لازم را ندارد و نمیتواند یک موضوع را شروع کرده به آن بپردازد و آن را به پایان برساند.
بین گفته هایش وقفه دارد. مکث کرده و میکند
ام ام میکند (برای پیدا کردن کلمات به دردسر می افتد)
از کلماتی که معنای نزدیکتر به مفهوم مورد نظرش دارد به عنوان جایگزین استفاده میکند
از فعل هایی استفاده میکند که با ساختار جمله همخوانی ندارد (به لحاظ زمانی مناسب نیست/ با فاعل تطابق ندارد)
از کلمات پرکننده مثل “چیز” زیاد استفاده میکند
در مقابل خیلی از کودکانی که لکنت می کنند دقیقا میدانند چه میخواهند بگویند ولی مسیرهای عصبی حرکتی مغزشان برای بیرون کشیدن کلمات در یک الگو آماده نیستند.
هرچه کودکان جملات طولانی تر و پیچیده تری تولید می کنند مغز درخواست بیشتری میکند. این تقاضای افزایش یافته می تواند مسیرهای عصبی حرکتی گفتار را تحت تاثیر قرار دهد.
به صورت کلی، زمانی که مسیرهای عصبی حرکتی نتوانند با سیگنالهای زبانی همگام و هماهنگ شوند لکنت ظاهر میشود.
بنابراین زمانی که کودکی رشد زبانی سریعی دارد “احتمال” بروز ناروانی در گفتارش بیشتر میشود.
لکنت ممکن است با اختلالاتی مثل تاخیر گفتار و زبان، بیش فعالی و اختلالات یادگیری به صورت همزمان رخ دهد.
چه کودکانی در معرض لکنت هستند؟
آنهایی که سابقه خانوادگی مثبت دارند
بیش از 6 ماه لکنت داشته اند
اختلالات گفتار و زبان دیگری دارند
علائم لکنت در کودکان چیست؟
تکرار صداها، هجاها، یا کلمات. مثلا س س س ساعت (تکرار صدا) / سا سا سا ساعت (تکرار هجا)
کشش صداها. سسسسسساعت
استفاده از کلمات پر کننده مثل اوم، چیز، خب، بعد و …
آهسته صحبت کردن با مکث های زیاد
توقف کامل یا قفل در گفتار (مثلا دهان باز است ولی صدایی خارج نمیشود)
قطع شدن تنفس یا نفس کم آوردن
تند تند پلک زدن یا لرزش لبها حین صحبت
افزایش ناروانی حین خستگی یا استرس
ترس و اجتناب از صحبت کردن
برای تشخیص، دریافت مشاورات لازم و درمان لکنت اسلامشهر تحت نظر تیم خانه ی امید با بهترین گفتار درمانگران کلیک کنید. دریافت نوبت